Yaşından daha yaşlı bir beyin! Şizofreninin yeni yüzü

Şizofreni, dünya genelinde 20 milyondan fazla insanı etkileyen ciddi bir ruhsal hastalık. Genellikle ergenlikten yetişkinliğe geçiş döneminde ortaya çıkan bu rahatsızlık, halüsinasyonlar, sanrılar ve düşünce bozukluklarıyla kendini gösteriyor. Bilim insanları uzun yıllardır bu hastalığın nedenini anlamaya çalışıyor. Şimdiye kadar şizofreninin, otizm, disleksi ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi nörogelişimsel hastalıklarla benzer şekilde, beyin gelişimindeki sorunlardan kaynaklandığı düşünülüyordu. Ancak Lund Üniversitesi ve Melbourne Üniversitesi’nden araştırmacılar, şizofrenide hızlanan beyin yaşlanmasının da bu hastalığın gelişiminde önemli bir rol oynayabileceğini öne sürüyor. KAN TESTİYLE ANLAŞILABİLİR Bu çalışmada, sinir hücrelerinden (nöronlardan) salınan Nörofilament Hafif Zincir Proteini (NfL) adlı bir proteine odaklanıldı. Normalde nöronlar hasar gördüğünde veya yaşlandıkça bu protein kana ve beyin omurilik sıvısına salınır. Alzheimer, Parkinson ve MS gibi hastalıklarda da bu proteinin düzeyleri artar. Araştırma sonucunda, şizofreni hastalarında NfL düzeylerinin sağlıklı bireylere göre daha erken yaşlarda ve daha hızlı arttığı gözlemlendi. Bu durum, şizofreni hastalarının beyinlerinin biyolojik olarak kronolojik yaşlarına göre daha yaşlı olduğunu ortaya koyuyor. BİPOLAR BOZUKLUKTA AYNI DURUM YOK Aynı araştırmada bipolar bozukluk yaşayan bireylerde ise benzer bir artış gözlenmedi. Bu da şizofreniyi diğer psikiyatrik bozukluklardan ayıran biyolojik bir farklılık olabileceğini gösteriyor. MRI taramaları da şizofreni hastalarında beynin yapısal olarak daha hızlı yaşlandığını destekliyor. YAŞAM TARZI DA ETKİLİ Melbourne Üniversitesi'nden Psikiyatrist Christos Pantelis'e göre şizofreni hastalarının yaşam tarzı da bu yaşlanmayı hızlandırıyor. İzolasyon, işsizlik, fiziksel aktivite eksikliği, sigara ve madde kullanımı gibi faktörler hem zihinsel hem de fiziksel sağlığı olumsuz etkiliyor. Şizofreni hastalarının yaşam süresi genel nüfusa göre 20-30 yıl daha kısa. Bunun başlıca nedenleri ise kanser, kalp hastalıkları gibi yaşa bağlı hastalıkların daha erken yaşta ortaya çıkması. YENİ UMUTLAR DOĞUYOR Araştırmacılar, bu tür biyobelirteçlerin tespiti sayesinde şizofreninin erken teşhis ve takibinde büyük adımlar atılabileceğine inanıyor. Belki de gelecekte bu testler sayesinde hastalığın gidişatı daha yakından izlenebilecek ve kişiselleştirilmiş tedaviler mümkün hale gelecek.